Фонд «Краіна для Жыцця» ставіць сабе за мэту падтрымку і развіццё грамадзянскай супольнасці, строгае захаванне права і законнасці і, у канчатковым выніку, пабудову сапраўднай краіны для жыцця замест той жудаснай імітацыі, якая існуе ў Беларусі цяпер.
Мы працягваем прадстаўляць вам каманду нашага Фонду - людзей, якія аддаюць усе сілы барацьбе за свабоду беларусаў. Сёння раскажам аб Вячаславе Жукаве – аперацыйным дырэктары Фонду.
- Раскажы пра сябе.
- Нарадзіўся ў Менску, жыў у Менску. Скончыў БДЭУ у 2014 годзе. Мая спецыяльнасць: "менеджэр-эканаміст". Пасля ўніверсітэта заняўся сваім бізнэсам разам з братам у event-сферы. Былі падрадчыкамі на мерапрыемствах.
- Што за мерапрыемствы?
- Вяселлі, карпаратывы. Пастаўлялі фота будкі для мерапрыемстваў - хэпі бокс называецца.
- Што гэта такое?
- Хэпі бокс гэта такая фотабудка якая ўсталёўваецца на мерапрыемстве. Ты фатаграфуешся і праз 10 секунд забіраеш сваю надрукаваную фатаграфію. З лагатыпам мерапрыемства. У яе не трэба заходзіць як за шторку. Не трэба хавацца. І там можна рабіць на вялікую колькасць людзей гэтую фатаграфію. Здымалі розныя відэа прышпільныя, напрыклад, як у матрыцы.
- Гэта было папулярна?
- Так. Мы сталі найлепшай фотабудкай у СНД. У 14 краінах свету з'явіліся нашы франшызы - і ў бліжэйшым замежжы, і па Еўропе. Досыць прыбытковая справа.
- Перад пачаткам перадвыбарнай кампаніі ты працягваў гэтым займацца?
- Не. Займаўся іншымі праектамі. Паспрабаваў сябе ў ролі бізнэс аналітыка ў IT кампаніі. У ролі прадуктовага аналітыка сябе паспрабаваў.
Да моманту пачатку каранавіруса (люты 2020 гады) я вырашыў вярнуцца ў event-сферу з новым бізнэсам.
Мы падрыхтавалі праект, каб запускацца з сакавіка. І ў гэты момант спыніліся ўсе мерапрыемствы, і я сеў на каранцін на самаізаляцыю. І да моманту пачатку выбарчай кампаніі я не працаваў, быў такі перыяд застою. Event-сфера прыпыніла сваю дзейнасць.
- А чым ты займаўся ў гэты час?
- Сядзеў дома, прадумваў праекты, адукоўваўся. Так атрымалася, што на першым этапе я прыйшоў да ўдзелу ў перадвыбарнай кампаніі хутчэй ад нуды. Бо трэці месяц сядзеў дома і хацелася папрацаваць. Я патэлефанаваў свайму партнёру, з якім пачынаў новы бізнэс, які спыніўся з-за каранціну.
Сказаў яму: "Слухай, можа нешта можам цікавае зрабіць прама зараз?" Ён адказаў: "Так, ёсць цікавая ідэя." Я прыехаў на гэтую сустрэчу. Прыяцель мой спазняўся на 15 хвілін.
Я сядзеў у «Вуллі» на Кастрычніцкай і не разумеў, што адбываецца. Вакол бегала шмат людзей, усе мітусіліся. Рабочае такое становішча. Убачыў Віктара Дзмітрыевіча Бабарыку, мне стала цікава, што ён тут робіць.
- А ты ведаў яго?
- Так. Ведаў. Калі ён быў старшынём «Белгазпрамбанка», я арганізоўваў для яго нейкія мерапрыемствы. На юбілеі яго банка мы і пазнаёміліся. Пасля даведаўся больш падрабязна, што гэта за чалавек, і чым займаецца.
І вось калі я сядзеў і чакаў свайго прыяцеля, я стаў гугліць, што ж можа рабіць тут Бабарыка. І ў гугле на слова «Бабарыка» першы ж артыкул быў, што ён балатуецца ў прэзідэнты.
Гэта было 20 траўня. Я адразу зразумеў, што гэты ж праект вырашыў прапанаваць мой таварыш. І вось калі ён прыехаў, першае што спытаўся было: "Ты зразумеў, што я табе хацеў прапанаваць?"
Я сказаў, што зразумеў і што я згодзен. Давай, расказвай, што ад мяне патрабуецца.
Жонка мая (на той момант яшчэ нявеста) была незадаволеная такім рашэннем. Таму што я сядзеў без працы - трэба было рыхтавацца да вяселля, зарабляць грошы, я шукаў працу. Паехаў на сустрэчу каб атрымаць новую прапанову, а прыехаў дадому з тым, што я буду мала таго, што працаваць у палітыцы, дык яшчэ і валанцёрам, то бок бясплатна.
Прыехаў і сказаў, я цяпер у зоне рызыкі, няхай і мінімальнага, як я на той момант думаў.
- А як ты ставіўся да палітычнай сістэмы да Лукашэнкі?
- Я быў апалітычным да перыяду пандэміі, якая ахапіла свет. Людзі пачалі хварэць. І наша дзяржава не прыняла ніякіх мер. Наадварот толькі ігнаравала гэтую сітуацыю.
Многія людзі свядома селі на самаізаляцыю, у тым ліку і я. Я нават тры месяцы не выходзіў нікуды акрамя крамы, не карыстаўся транспартам, не бачыўся з сябрамі, каб не захварэць. І не разносіць заразу, калі захварэю. У краму хадзіў у масцы і пальчатках. Насіў з сабой антысептык. А дзяржава гэтую сітуацыю ігнаравала, і гэта мяне пачало вельмі злаваць.
Шчыра кажучы, я нават ня ведаў, што прэзыдэнцкія выбары будуць так хутка. Ведаў, што ў 2020 годзе пройдуць, але не ведаў, калі менавіта. Не разумеў нават іх важнасці і не ведаў, за каго можна галасаваць.
Я ў 2010 годзе ўпершыню галасаваў. Мусіць, наўздагад. Бо не разбіраўся абсалютна ў палітыцы. Не разумеў, хто гэтыя кандыдаты, чым яны займаюцца. Выбіраў па прынцыпе - пра каго я больш чуў ад сваіх сяброў, знаёмых.
- Але гэта быў не Лукашэнка?
- Някляеў, Саннікаў, Статкевіч. Не памятаю, нехта з тых, пра каго больш за ўсё гаварылі.
- Што ты ведаў пра Бабарыка акрамя таго, што ён кіраўнік банка. У яго ж была пэўная пазыцыя.
- Мала ведаў пра яго - толькі, што ён дапамагае развіваць культуру ў Беларусі. Мне гэта імпанавала.
- Чым менавіта ты займаўся ў камандзе Бабарыка?
- Мяне запрасілі кіраваць працэсам збору подпісаў. Планавалася, што я буду гэта рабіць да 19 чэрвеня - апошняга дня збору. Я павінен быў наладзіць працэсы, пракантраляваць.
Я займаўся зборам подпісаў па ўсёй краіне за выключэннем Мінска. Задача была дастаткова складаная. Па-за Мінскам было каля 4000 сяброў ініцыятыўных груп – ва ўсіх малых і вялікіх гарадах Беларусі. Трэба было з усімі кантактаваць, усіх знайсці, размаўляць, трымаць на кантролі.
Лагістыку прывозу подпісаў у Мінск кантраляваць, таму што ў нас была сістэма кантролю - і трэба было ўсё прывесці да нас у офіс для праверкі. А потым ужо подпісы адпраўляліся ў тыя гарады, дзе іх трэба было падаваць.
Мноства валанцёраў ездзілі па краіне, збіралі подпісы, потым прывозілі іх у Мінск. Потым развозілі назад. Лічу, што ў нас была вельмі добрая наладжаная сістэма, якая выдатна спрацавала. За ўвесь этап збору подпісаў мы згубілі менш за пяць працэнтаў – іх ці не змаглі своечасова прывезці ў Мінск, ці не паспелі здаць.
- Калі затрымалі Віктара Бабарыку і яго сына Эдуарда, у цябе ці каманды быў шок?
- Мне ў гэтай сітуацыі вельмі спадабаўся прафесіяналізм і самааддача ўсіх удзельнікаў працэсу. Калі адбылося затрыманне, мы ў той момант былі ў офісе. Працавалі ў штабе.
Прыйшло паведамленне, што Віктара Дзмітрыевіча затрымалі. Я патэлефанаваў Эдзіку {сыну Бабарыкі} - ён не адказвае. Кіроўца таксама не адказвае. Мы пачалі ўсіх абтэлефаноўваць, знайшлі потым сведкаў, што ўсіх затрымалі. Эдзік з кіроўцам ехалі са штаба, а Віктар Дзмітрыевіч са свайго загараднага дому.
Яны павінны былі аб'ехаць Гродзенскую вобласць і частку Віцебскай, каб завезці подпісы.
- Яны самі гэтым займаліся?
- Не было дастатковай колькасці каардынатараў. Подпісы можа здаць каардынатар, сам кандыдат ці начальнік яго штаба. Таму Эдзік і паехаў адвозіць подпісы. У нас са 146 участкаў зачыненыя каардынатарамі былі толькі 75, астатнія Эдзік ездзіў і адвозіў.
Я яму аддаў усе гэтыя подпісы, загрузіў у машыну, пажадаў добрай дарогі, і літаральна праз нейкую гадзіну даведаўся, што іх затрымалі.
Увогуле, шоку ад затрымання не было. Хаця і вельмі чакана гэта таксама ўсё не было. Віктара Дзмітрыевіча не затрымалі тыднем раней, калі схапілі яго былых калег па «Белгазпрамбанку».
Планаў на выпадак затрымання ў нас было шмат. Былі розныя сцэнары гатовы, відэа запісаны. Па факце мы ўсё сабраліся, хто знаходзіўся ў штабе. У нас была сістэма, што калі кагосьці з кіраўніцтва затрымоўваюць, тое кіраванне падхапляе наступны пласт. Я быў на адным з такіх узроўняў.
- Далей Віктара Бабарыку не зарэгістравалі, і большая частка яго штаба перайшла да Святланы Ціханоўскай?
- Не зусім так. Мяне вельмі парадавала тады, што ўсе засталіся. Калі затрымалі Віктара Дзмітрыевіча, мы сказалі, што хто хоча, можа сыходзіць (бо рызыкі падвышаліся).
- І «шырока вядомы» зараз Васкрасенскі застаўся?
- Яго не было ў штабе. Ён быў шараговым зборшчыкам подпісаў, які каардынаваў свой раён. Я яго бачыў разы тры, толькі калі ён прывозіў подпісы.
Усе засталіся, ніхто не сышоў. Мы аб'ядналіся са штабам Святланы Ціханоўскай на базе нашага штаба. Усё ж такі ў нас працавала каля 200 чалавек на сталай аснове, я не ведаю колькі было ў штабе Цапкала, але ў Ціханоўскай было каля 10 чалавек.
Адпаведна наша структура сур'ёзна іх узмацніла, плюс у нас былі ўсе неабходныя кампетэнцыі для далейшай працы. У тым ліку для арганізацыі агітацыйных мерапрыемстваў. У нас была сабрана для гэтага неабходная каманда - прафесіяналы ў сваіх сферах, наладжаныя кантакты з тымі, хто прадстаўляе абсталяванне і тэхніку.
- Самы першы мітынг на Бангалор, дзе было каля 70 тысяч чалавек, арганізоўваў ты?
- Так. Я якраз стаў адным з кіраўнікоў аддзела арганізацыі агітацыйных мерапрыемстваў.
- Гэта значыць ты займаўся тым жа, чым займаўся б застанься ў справе Бабарыкі?
- Так. І мы выкарыстоўвалі дакладна той план, які ў нас быў. План і па гарадах, і па тым, як усё арганізоўваць і праводзіць. Было распісана ўсё да дробязяў.
- Якія ў цябе былі планы пасля завяршэння выбараў. І ці стала для цябе сюрпрызам тое, як усё склалася?
- Усю ноч падчас выбараў я знаходзіўся ў штабе. Я з'ездзіў прагаласаваў з жонкай і яе бацькамі (да гэтага моманту я ажаніўся). Спачатку вяселле было запланавана на 10 жніўня, але мы перанеслі яго, бо было незразумела, што будзе пасля выбараў.
Я прыехаў і ў штабе чакаў вынікаў. Мы шмат размаўлялі, было шмат звестак ад назіральнікаў. Паступала пазітыўная інфармацыя аб тым, што шмат людзей з белымі бранзалетамі, што добрая яўка.
Былі адчуванні, што мы можам перамагчы. Пачыналася, праўда, глушыцца мабільная сувязь. Інтэрнэт працаваў дрэнна. Але з тых вынікаў, што нам удавалася атрымаць, было зразумела, што Святлана перамагае.
На 11 гадзін вечара мы ведалі аб 80 участках, і на 60 з іх мы перамаглі. Хоць было зразумела, што ёсць яшчэ 5 тысяч {участкаў}. Потым пачалі паступаць дадзеныя аб фальсіфікацыях, аб тым, што не вывешваюць вынікі.
Мы яшчэ тады махалі рукамі людзям з машыны КДБ, якія цэлы дзень сядзелі ля нашага офіса. Чатыры чалавекі ў Джылі. У 11 вечара яны выйшлі з машыны. Яны памахалі нам, паказалі знак віктары, селі ў машыну і з'ехалі. У нас была невялікая радасць, што, можа, усё ж такі мы пераможам.
Але потым пачаліся ўжо нервы. Усе стаміліся - некаторыя раскладвалі раскладушкі, таму што разумелі, што нікуды мы не з'едзем. Плюс мы дзяжурылі на ўваходзе, бо разумелі, што ў будынак могуць уварвацца. Ну і рэпарцёры, якія ў колькасці 50-60 чалавек, дзяжурылі ля ўваходу, былі гатовы гэта асвятляць анлайн.
Міма офіса праходзілі людзі - расказвалі, што адбываецца на Стэле. Ад нашага офіса на Веры Харужай, гэта менш за паўгадзіны пешшу. Каля нас ужо перакрылі дарогі. Калі ехаў аўтазак і спыняўся, мы адразу зачынялі дзверы і забягалі ў будынак. Была асцярога, што нешта можа адбыцца.
- А калі менавіта разграмілі офіс?
- Праз некалькі дзён. Ужо калі Святлана Ціханоўская з'ехала ў Літву. Але ўвогуле вельмі слаба памятаю храналогію падзей пасля 10 жніўня.
Раніцай пасля выбараў я прачнуўся ў офісе. Было 7 раніцы - на вуліцах цішыня, нікога не было, і я зразумеў, што зараз самы час ехаць дадому. Я паехаў, стараўся сачыць, што адбываецца навокал, каб не было слежкі. Дабіраўся праз увесь горад. Часткова праехаў нават на спадарожных, каб сябе засцерагчы.
Потым сеў дома, пагаварыў з жонкай. Я ўжо слаба ўяўляў, што рабіць далей. Таму што ў той момант не было ніякіх думак ні пра Каардынацыйную Раду, ні пра што такое. Разумеў, што, напэўна, мая праца скончана.
А крыху пазней пачаліся першыя затрыманні хлопцаў з маёй каманды – Лявона Халатрана, Антона Бяленскага. І я зразумеў, што мяне чакае тое самае, таму што мы працавалі разам у камандзе.
- Але цябе не арыштавалі?
- Не. Я адразу пазбавіўся тэлефона, выключыў інтэрнэт, не выходзіў з кватэры, не высоўваўся ў вокны. 29 жніўня затрымалі майго таварыша, які запрасіў мяне ў штаб. І я застаўся з нашай каманды апошнім, хто знаходзіцца ў Беларусі і на свабодзе.
Са мной звязаліся сябры, якія працавалі з-за мяжы, і сказалі, што мне час з'яжджаць, мне дапамогуць. Я за пару дзён сабраўся. І ўжо другога верасня мне пачалі тэлефанаваць сябры, партнёры па бізнесе, бацькі. Усе папярэджвалі, што мяне шукаюць.
Відаць, мне пашанцавала, што я выйшаў з сеткі 10 жніўня. Ні з кім не меў зносіны. Ад тэлефона пазбавіўся.
- Праз жонку яны цябе не адсачылі, атрымліваецца.
- Цікава, дарэчы, чаму гэта не адбылося. Можа, таму, што мы толькі пабраліся шлюбам. Нейкія дадзеныя ў базы яшчэ не загрузілі. Плюс жылі на кватэры дзе ні я, ні яна не прапісаны.
- Ты легальна пакінуў краіну?
- У Расею я патрапіў не зусім легальна (для беларусаў мяжа была зачынена з-за каранавіруса). Мне дапамагалі людзі, якія мелі доступ да базы невыязных, і я ў гэтай базе не знаходзіўся. Але небяспека была ў трывожных спісах. У Маскве я зрабіў візу літоўскую. І потым афіцыйна перасёк мяжу з Літвой.
- Чым менавіта ты займаешся ў фондзе "Краіна для Жыцця"?
- У Фондзе я выконваю ролю аперацыйнага дырэктара. Мая задача наладзіць усе працэсы, каб усё працавала як гадзіннік. Упраўленне камандамі, кіраванне праектамі. У кожнага праекта ёсць свой менеджэр, я дапамагаю, калі патрэбна дапамога, настройваю ўсё з пункту гледжання бяспекі інфармацыйнай.
- Як наогул сваякі паставіліся да твайго ад'езду? Можа, нехта з іх быў за Лукашэнку?
- Бацькі паставіліся адэкватна. Яны заўсёды імкнуліся паважліва ставіцца да рашэнняў сваіх дзяцей. Гэта маё рашэньне, і яны яго паважаюць. Спрэчак не было.
- А ў іх саміх якія погляды наконт сітуацыі ў краіне?
- Мы не казалі пра гэта шмат. Я лічу, што кожны ў такой сытуацыі павінен рабіць уласны выбар. Ня трэба кагосьці спрабаваць пераканаць. Ты павінен паказваць чалавеку факты, а чалавек павінен сам вырашаць на чыім ён баку.
- Я ведаю, што твой дзед быў у Менскім гета і выжыў - яму ўдалося збегчы. Ён жывы зараз?
- Дзядуля ад нас сыйшоў. Ён ветэран вайны. Быў у гета, страціў там усю сям'ю, збег адтуль проста перад пагромам дома, у якім ён знаходзіўся. Там засталіся ягоныя бацькі і малодшая сястра, якой было два гады. Адзіным, хто мог уцячы, быў ён.
Пасля ён далучыўся да партызанаў. Яму было 16-17 год у той момант. Ён спецыяльна пазбавіўся ад дакументаў, каб сказаць што паўналетні, каб яго ўзялі войска.
Партызаны, дарэчы, яго нармальна кінулі. Ён бег з гета разам з таварышам, і яны прынеслі з сабой прыстойны арсенал узбраення. Але партызаны забралі ўсю зброю і пакінулі майго дзеда і яго сябра ў лесе. Яны потым там на балотах выжывалі.
- Ці можна правесці аналогію з жыццём пад акупацыяй у Менску падчас вайны, і жыццём у Менску пад рэжымам Лукашэнкі зараз?
- Што тады, што зараз, мы змагаліся з дыктатарам. Але тады колькасць акупантаў была зусім іншая - значна больш. Не ведаю колькі іх было, але дакладна не 10 тысяч чалавек.
Акрамя таго, з інфарматызацыяй была іншая сітуацыя. Цяпер можна напісаць паведамленне, і яго ўбачыць уся краіна. Акрамя таго, ёсць сусветны ціск, у тым ліку эканамічны.
Таму мне падаецца, сітуацыя адрозніваецца. Акрамя таго, калі падчас вайны людзі знаходзіліся ў акупацыі вымушана, то зараз у людзей нібыта няма сіл каб змагацца. Цяпер акупацыя не вымушаная, а ўсвядомленая. Яна ў галовах у людзей.
- Гэта значыць, людзі не змагаюцца цяпер, або робяць нешта не тое?
- Не змагаецца дастатковая колькасць людзей. Калі тады паўстала ўся краіна, то зараз толькі невялікая маса. Пры гэтым шмат якія актывісты альбо сядзяць, альбо выехалі з краіны.
Акупацыя ў людзей адбываецца ў галовах. Самае галоўнае, што зараз трэба зрабіць - гэта перадужаць сябе і проста нешта зрабіць.
Некаторыя мае таварышы якія ведаюць, што я знаходжуся за мяжой, ведаюць, што я працягваю барацьбу, пытаюцца, калі пераможам, якія планы...
- Гэта да пытання аб вывучанай бездапаможнасці, пра якую казаў Віктар Бабарыка.
- Я б назваў гэта проста лянотай. Калі ты чакаеш, што за цябе ўсё вырашыць нехта іншы. Чалавек пытаецца, калі мы пераможам. А я хачу адказаць: а што ты зрабіў для перамогі?
Я вось дапамог сабраць вялікую колькасць подпісаў, праводзіў акцыі, арганізоўваў. Мы працягваем барацьбу зараз - дапамагаем палітвязням, навучаем людзей.
А вось вы працягваеце хадзіць на працу, нічога не рабіць і часам патрапіць у сацсетках нейкую навіну, пра якую гаворыць увесь свет, пра затрыманне Пратасевіча напрыклад. Ну не ведаю.
- А што трэба рабіць людзям унутры краіны?
- Страйк патрэбны ў першую чаргу. Гэта тое, што ў іх сілах. Так, яна павінна быць падрыхтаванай і спланаванай, і агульнарэспубліканскай. Але пачніце нешта рабіць, а не проста казаць.
Або вось таварыш з IT сферы ў мяне пытаецца: "Як ты думаеш, ці трэба мне з'яжджаць?"
Едзь, вядома. Таму што ты не пытаешся, як дапамагчы, ты пытаешся, ці трэба з'ехаць.
Здаецца, што ўсе жадаюць уладкоўваць сваё жыццё, усё жадаюць адаптавацца. Як прусакі, якія таксама прызвычайваюцйца да чаго заўгодна. Калі ты хочаш нешта рабіць - то рабі, не перакладвай на іншых.
Калі табе не падабаецца, калі ты хочаш нешта змяніць - то задай сабе пытанне, што я магу зрабіць? Гэта можа быць нешта малое. Навучы дарослага чалавека карыстацца тэлеграмам, раскажы пра альтэрнатыўныя спосабы атрымання інфармацыі, проста налепку налепак.
Зрабі, каб у людзей быў доступ да незалежных СМІ. Не трэба ахвяраваць тысячы грошай на падтрымку працоўных ці палітвязняў, не трэба адразу ісці з дэманстрацыямі да палаца Незалежнасці. Пачні з малога.
Даведайся, як можна дапамагчы людзям, стань валанцёрам.
Не чакай калі за цябе нешта зробяць, рабі сам!
- Калі ты вернешся ў Беларусь, і ці плануеш увогуле вяртацца?
- Мне вельмі складана прагназаваць. Калі будзем ісці па шляху мірнага пратэсту, дык перамога адбудзецца, калі мы дасягнем вынікаў на мясцовых ці парламенцкіх выбарах. Другі варыянт - крытычная памылка з боку Лукашэнкі.
Калі ж беларусы самастойна вырашаць радыкалізавацца, дык сітуацыя стане абсалютна непрадказальнай. Можа быць як перамога ў той самы дзень, так і працяглы працэс, які зацягнецца на гады.
Ці вярнуся я? Гэтае пытанне я задаю сабе кожны дзень. Крыўда крыўдна, што я спрабую рабіць шмат для Беларусі, як і іншыя актывісты і валанцёры. Але ёсць людзі ўнутры краіны, якія сядзяць і нічога не робяць - але пры гэтым чагосьці патрабуюць. Вось дзеля іх мне не хочацца вяртацца.
Я не хачу працаваць для тых людзей, якія незадаволены ў любой сітуацыі, незалежна ад таго дапамагаюць ім, ці не дапамагаюць. Усё роўна такі чалавек будзе незадаволены. Таму мне не заўсёды хочацца вярнуцца. Але я гатовы вярнуцца, калі краіна стане дэмакратычнай.
- Але пасля сыходу Лукашэнкі Беларусь не стане аўтаматычна дэмакратычнай.
- Дакладна. І я якраз зараз і працую над тым, каб рыхтаваць да гэтага людзей, павышаць іх узровень адукацыі, расказваць што такое дэмакратыя, для чаго яна патрэбная. Што людзі могуць атрымаць у дэмакратычным грамадстве, як яны мусяць камунікаваць з чыноўнікамі, дэпутатамі, з дзяржавай.
Мая задача накіравана на павышэнне агульнай палітычнай пісьменнасці насельніцтва, каб людзі разумелі, што можна зрабіць для паляпшэння жыцця.
- Калі ўсё ж такі сыдзе Лукашэнка? Твае адчуванні?
- Думаю, не ў гэтым годзе.
Бліц.
- Уручча ці Новая Баравая?
- Уручча. Гэта мой родны раён. Я ў ім вырас. Дарэчы, якраз з вокнаў майго дома на Гінтаўта відаць Новая Баравая. Там добра, вядома, але дома ўсё ж такі лепш.
- Дзмітрый Кахно ці Дзяніс Дудзінскі?
{Уздыхае}. Для мяне няпростае пытанне. Дудзінскі. Я падтрымліваю ягоную прынцыповую пазіцыю, а Кахно проста мой родны брат. Я не магу за яго галасаваць {смяецца}.
- Ігар Тур ці Рыгор Азаронак?
- Ігар Тур, вядома. Таму што Рыгор Азаронак – не ведаю, што з ім не так, нейкае памутненне розуму, ці што. Але так абражаць людзей. Я такіх абраз раней не чуў. Яны вельмі жорсткія, нейкія садысцкія. Гэтаму чалавеку трэба лячыцца. Тур у гэтым плане больш прафесійны.
- «Рукі Уверх» ці «Іванушкі International»?
- "Рукі Уверх", мусіць. З-за прозвішча Сяргея Жукава {усміхаецца}. Хаця мне здаецца, яны былі прыкладна на аднолькавым узроўні папулярнасці. Вось калі ўспомніць самыя папулярныя песні таго часу – «Тапаліны пух» у «Іванушак» толькі. А ў "Рукі Верх" - "18 мне ўжо" і нешта яшчэ. Хоць не, таксама больш нічога не ўспомню. Атрымліваецца нічыя. Але "Рукі Уверх" тады плюс за прозвішча.
Дапамагчы працы Фонду можна ТУТ.
Мы працягваем прадстаўляць вам каманду нашага Фонду - людзей, якія аддаюць усе сілы барацьбе за свабоду беларусаў. Сёння раскажам аб Вячаславе Жукаве – аперацыйным дырэктары Фонду.
- Раскажы пра сябе.
- Нарадзіўся ў Менску, жыў у Менску. Скончыў БДЭУ у 2014 годзе. Мая спецыяльнасць: "менеджэр-эканаміст". Пасля ўніверсітэта заняўся сваім бізнэсам разам з братам у event-сферы. Былі падрадчыкамі на мерапрыемствах.
- Што за мерапрыемствы?
- Вяселлі, карпаратывы. Пастаўлялі фота будкі для мерапрыемстваў - хэпі бокс называецца.
- Што гэта такое?
- Хэпі бокс гэта такая фотабудка якая ўсталёўваецца на мерапрыемстве. Ты фатаграфуешся і праз 10 секунд забіраеш сваю надрукаваную фатаграфію. З лагатыпам мерапрыемства. У яе не трэба заходзіць як за шторку. Не трэба хавацца. І там можна рабіць на вялікую колькасць людзей гэтую фатаграфію. Здымалі розныя відэа прышпільныя, напрыклад, як у матрыцы.
- Гэта было папулярна?
- Так. Мы сталі найлепшай фотабудкай у СНД. У 14 краінах свету з'явіліся нашы франшызы - і ў бліжэйшым замежжы, і па Еўропе. Досыць прыбытковая справа.
- Перад пачаткам перадвыбарнай кампаніі ты працягваў гэтым займацца?
- Не. Займаўся іншымі праектамі. Паспрабаваў сябе ў ролі бізнэс аналітыка ў IT кампаніі. У ролі прадуктовага аналітыка сябе паспрабаваў.
Да моманту пачатку каранавіруса (люты 2020 гады) я вырашыў вярнуцца ў event-сферу з новым бізнэсам.
Мы падрыхтавалі праект, каб запускацца з сакавіка. І ў гэты момант спыніліся ўсе мерапрыемствы, і я сеў на каранцін на самаізаляцыю. І да моманту пачатку выбарчай кампаніі я не працаваў, быў такі перыяд застою. Event-сфера прыпыніла сваю дзейнасць.
- А чым ты займаўся ў гэты час?
- Сядзеў дома, прадумваў праекты, адукоўваўся. Так атрымалася, што на першым этапе я прыйшоў да ўдзелу ў перадвыбарнай кампаніі хутчэй ад нуды. Бо трэці месяц сядзеў дома і хацелася папрацаваць. Я патэлефанаваў свайму партнёру, з якім пачынаў новы бізнэс, які спыніўся з-за каранціну.
Сказаў яму: "Слухай, можа нешта можам цікавае зрабіць прама зараз?" Ён адказаў: "Так, ёсць цікавая ідэя." Я прыехаў на гэтую сустрэчу. Прыяцель мой спазняўся на 15 хвілін.
Я сядзеў у «Вуллі» на Кастрычніцкай і не разумеў, што адбываецца. Вакол бегала шмат людзей, усе мітусіліся. Рабочае такое становішча. Убачыў Віктара Дзмітрыевіча Бабарыку, мне стала цікава, што ён тут робіць.
- А ты ведаў яго?
- Так. Ведаў. Калі ён быў старшынём «Белгазпрамбанка», я арганізоўваў для яго нейкія мерапрыемствы. На юбілеі яго банка мы і пазнаёміліся. Пасля даведаўся больш падрабязна, што гэта за чалавек, і чым займаецца.
І вось калі я сядзеў і чакаў свайго прыяцеля, я стаў гугліць, што ж можа рабіць тут Бабарыка. І ў гугле на слова «Бабарыка» першы ж артыкул быў, што ён балатуецца ў прэзідэнты.
Гэта было 20 траўня. Я адразу зразумеў, што гэты ж праект вырашыў прапанаваць мой таварыш. І вось калі ён прыехаў, першае што спытаўся было: "Ты зразумеў, што я табе хацеў прапанаваць?"
Я сказаў, што зразумеў і што я згодзен. Давай, расказвай, што ад мяне патрабуецца.
Жонка мая (на той момант яшчэ нявеста) была незадаволеная такім рашэннем. Таму што я сядзеў без працы - трэба было рыхтавацца да вяселля, зарабляць грошы, я шукаў працу. Паехаў на сустрэчу каб атрымаць новую прапанову, а прыехаў дадому з тым, што я буду мала таго, што працаваць у палітыцы, дык яшчэ і валанцёрам, то бок бясплатна.
Прыехаў і сказаў, я цяпер у зоне рызыкі, няхай і мінімальнага, як я на той момант думаў.
- А як ты ставіўся да палітычнай сістэмы да Лукашэнкі?
- Я быў апалітычным да перыяду пандэміі, якая ахапіла свет. Людзі пачалі хварэць. І наша дзяржава не прыняла ніякіх мер. Наадварот толькі ігнаравала гэтую сітуацыю.
Многія людзі свядома селі на самаізаляцыю, у тым ліку і я. Я нават тры месяцы не выходзіў нікуды акрамя крамы, не карыстаўся транспартам, не бачыўся з сябрамі, каб не захварэць. І не разносіць заразу, калі захварэю. У краму хадзіў у масцы і пальчатках. Насіў з сабой антысептык. А дзяржава гэтую сітуацыю ігнаравала, і гэта мяне пачало вельмі злаваць.
Шчыра кажучы, я нават ня ведаў, што прэзыдэнцкія выбары будуць так хутка. Ведаў, што ў 2020 годзе пройдуць, але не ведаў, калі менавіта. Не разумеў нават іх важнасці і не ведаў, за каго можна галасаваць.
Я ў 2010 годзе ўпершыню галасаваў. Мусіць, наўздагад. Бо не разбіраўся абсалютна ў палітыцы. Не разумеў, хто гэтыя кандыдаты, чым яны займаюцца. Выбіраў па прынцыпе - пра каго я больш чуў ад сваіх сяброў, знаёмых.
- Але гэта быў не Лукашэнка?
- Някляеў, Саннікаў, Статкевіч. Не памятаю, нехта з тых, пра каго больш за ўсё гаварылі.
- Што ты ведаў пра Бабарыка акрамя таго, што ён кіраўнік банка. У яго ж была пэўная пазыцыя.
- Мала ведаў пра яго - толькі, што ён дапамагае развіваць культуру ў Беларусі. Мне гэта імпанавала.
- Чым менавіта ты займаўся ў камандзе Бабарыка?
- Мяне запрасілі кіраваць працэсам збору подпісаў. Планавалася, што я буду гэта рабіць да 19 чэрвеня - апошняга дня збору. Я павінен быў наладзіць працэсы, пракантраляваць.
Я займаўся зборам подпісаў па ўсёй краіне за выключэннем Мінска. Задача была дастаткова складаная. Па-за Мінскам было каля 4000 сяброў ініцыятыўных груп – ва ўсіх малых і вялікіх гарадах Беларусі. Трэба было з усімі кантактаваць, усіх знайсці, размаўляць, трымаць на кантролі.
Лагістыку прывозу подпісаў у Мінск кантраляваць, таму што ў нас была сістэма кантролю - і трэба было ўсё прывесці да нас у офіс для праверкі. А потым ужо подпісы адпраўляліся ў тыя гарады, дзе іх трэба было падаваць.
Мноства валанцёраў ездзілі па краіне, збіралі подпісы, потым прывозілі іх у Мінск. Потым развозілі назад. Лічу, што ў нас была вельмі добрая наладжаная сістэма, якая выдатна спрацавала. За ўвесь этап збору подпісаў мы згубілі менш за пяць працэнтаў – іх ці не змаглі своечасова прывезці ў Мінск, ці не паспелі здаць.
- Калі затрымалі Віктара Бабарыку і яго сына Эдуарда, у цябе ці каманды быў шок?
- Мне ў гэтай сітуацыі вельмі спадабаўся прафесіяналізм і самааддача ўсіх удзельнікаў працэсу. Калі адбылося затрыманне, мы ў той момант былі ў офісе. Працавалі ў штабе.
Прыйшло паведамленне, што Віктара Дзмітрыевіча затрымалі. Я патэлефанаваў Эдзіку {сыну Бабарыкі} - ён не адказвае. Кіроўца таксама не адказвае. Мы пачалі ўсіх абтэлефаноўваць, знайшлі потым сведкаў, што ўсіх затрымалі. Эдзік з кіроўцам ехалі са штаба, а Віктар Дзмітрыевіч са свайго загараднага дому.
Яны павінны былі аб'ехаць Гродзенскую вобласць і частку Віцебскай, каб завезці подпісы.
- Яны самі гэтым займаліся?
- Не было дастатковай колькасці каардынатараў. Подпісы можа здаць каардынатар, сам кандыдат ці начальнік яго штаба. Таму Эдзік і паехаў адвозіць подпісы. У нас са 146 участкаў зачыненыя каардынатарамі былі толькі 75, астатнія Эдзік ездзіў і адвозіў.
Я яму аддаў усе гэтыя подпісы, загрузіў у машыну, пажадаў добрай дарогі, і літаральна праз нейкую гадзіну даведаўся, што іх затрымалі.
Увогуле, шоку ад затрымання не было. Хаця і вельмі чакана гэта таксама ўсё не было. Віктара Дзмітрыевіча не затрымалі тыднем раней, калі схапілі яго былых калег па «Белгазпрамбанку».
Планаў на выпадак затрымання ў нас было шмат. Былі розныя сцэнары гатовы, відэа запісаны. Па факце мы ўсё сабраліся, хто знаходзіўся ў штабе. У нас была сістэма, што калі кагосьці з кіраўніцтва затрымоўваюць, тое кіраванне падхапляе наступны пласт. Я быў на адным з такіх узроўняў.
- Далей Віктара Бабарыку не зарэгістравалі, і большая частка яго штаба перайшла да Святланы Ціханоўскай?
- Не зусім так. Мяне вельмі парадавала тады, што ўсе засталіся. Калі затрымалі Віктара Дзмітрыевіча, мы сказалі, што хто хоча, можа сыходзіць (бо рызыкі падвышаліся).
- І «шырока вядомы» зараз Васкрасенскі застаўся?
- Яго не было ў штабе. Ён быў шараговым зборшчыкам подпісаў, які каардынаваў свой раён. Я яго бачыў разы тры, толькі калі ён прывозіў подпісы.
Усе засталіся, ніхто не сышоў. Мы аб'ядналіся са штабам Святланы Ціханоўскай на базе нашага штаба. Усё ж такі ў нас працавала каля 200 чалавек на сталай аснове, я не ведаю колькі было ў штабе Цапкала, але ў Ціханоўскай было каля 10 чалавек.
Адпаведна наша структура сур'ёзна іх узмацніла, плюс у нас былі ўсе неабходныя кампетэнцыі для далейшай працы. У тым ліку для арганізацыі агітацыйных мерапрыемстваў. У нас была сабрана для гэтага неабходная каманда - прафесіяналы ў сваіх сферах, наладжаныя кантакты з тымі, хто прадстаўляе абсталяванне і тэхніку.
- Самы першы мітынг на Бангалор, дзе было каля 70 тысяч чалавек, арганізоўваў ты?
- Так. Я якраз стаў адным з кіраўнікоў аддзела арганізацыі агітацыйных мерапрыемстваў.
- Гэта значыць ты займаўся тым жа, чым займаўся б застанься ў справе Бабарыкі?
- Так. І мы выкарыстоўвалі дакладна той план, які ў нас быў. План і па гарадах, і па тым, як усё арганізоўваць і праводзіць. Было распісана ўсё да дробязяў.
- Якія ў цябе былі планы пасля завяршэння выбараў. І ці стала для цябе сюрпрызам тое, як усё склалася?
- Усю ноч падчас выбараў я знаходзіўся ў штабе. Я з'ездзіў прагаласаваў з жонкай і яе бацькамі (да гэтага моманту я ажаніўся). Спачатку вяселле было запланавана на 10 жніўня, але мы перанеслі яго, бо было незразумела, што будзе пасля выбараў.
Я прыехаў і ў штабе чакаў вынікаў. Мы шмат размаўлялі, было шмат звестак ад назіральнікаў. Паступала пазітыўная інфармацыя аб тым, што шмат людзей з белымі бранзалетамі, што добрая яўка.
Былі адчуванні, што мы можам перамагчы. Пачыналася, праўда, глушыцца мабільная сувязь. Інтэрнэт працаваў дрэнна. Але з тых вынікаў, што нам удавалася атрымаць, было зразумела, што Святлана перамагае.
На 11 гадзін вечара мы ведалі аб 80 участках, і на 60 з іх мы перамаглі. Хоць было зразумела, што ёсць яшчэ 5 тысяч {участкаў}. Потым пачалі паступаць дадзеныя аб фальсіфікацыях, аб тым, што не вывешваюць вынікі.
Мы яшчэ тады махалі рукамі людзям з машыны КДБ, якія цэлы дзень сядзелі ля нашага офіса. Чатыры чалавекі ў Джылі. У 11 вечара яны выйшлі з машыны. Яны памахалі нам, паказалі знак віктары, селі ў машыну і з'ехалі. У нас была невялікая радасць, што, можа, усё ж такі мы пераможам.
Але потым пачаліся ўжо нервы. Усе стаміліся - некаторыя раскладвалі раскладушкі, таму што разумелі, што нікуды мы не з'едзем. Плюс мы дзяжурылі на ўваходзе, бо разумелі, што ў будынак могуць уварвацца. Ну і рэпарцёры, якія ў колькасці 50-60 чалавек, дзяжурылі ля ўваходу, былі гатовы гэта асвятляць анлайн.
Міма офіса праходзілі людзі - расказвалі, што адбываецца на Стэле. Ад нашага офіса на Веры Харужай, гэта менш за паўгадзіны пешшу. Каля нас ужо перакрылі дарогі. Калі ехаў аўтазак і спыняўся, мы адразу зачынялі дзверы і забягалі ў будынак. Была асцярога, што нешта можа адбыцца.
- А калі менавіта разграмілі офіс?
- Праз некалькі дзён. Ужо калі Святлана Ціханоўская з'ехала ў Літву. Але ўвогуле вельмі слаба памятаю храналогію падзей пасля 10 жніўня.
Раніцай пасля выбараў я прачнуўся ў офісе. Было 7 раніцы - на вуліцах цішыня, нікога не было, і я зразумеў, што зараз самы час ехаць дадому. Я паехаў, стараўся сачыць, што адбываецца навокал, каб не было слежкі. Дабіраўся праз увесь горад. Часткова праехаў нават на спадарожных, каб сябе засцерагчы.
Потым сеў дома, пагаварыў з жонкай. Я ўжо слаба ўяўляў, што рабіць далей. Таму што ў той момант не было ніякіх думак ні пра Каардынацыйную Раду, ні пра што такое. Разумеў, што, напэўна, мая праца скончана.
А крыху пазней пачаліся першыя затрыманні хлопцаў з маёй каманды – Лявона Халатрана, Антона Бяленскага. І я зразумеў, што мяне чакае тое самае, таму што мы працавалі разам у камандзе.
- Але цябе не арыштавалі?
- Не. Я адразу пазбавіўся тэлефона, выключыў інтэрнэт, не выходзіў з кватэры, не высоўваўся ў вокны. 29 жніўня затрымалі майго таварыша, які запрасіў мяне ў штаб. І я застаўся з нашай каманды апошнім, хто знаходзіцца ў Беларусі і на свабодзе.
Са мной звязаліся сябры, якія працавалі з-за мяжы, і сказалі, што мне час з'яжджаць, мне дапамогуць. Я за пару дзён сабраўся. І ўжо другога верасня мне пачалі тэлефанаваць сябры, партнёры па бізнесе, бацькі. Усе папярэджвалі, што мяне шукаюць.
Відаць, мне пашанцавала, што я выйшаў з сеткі 10 жніўня. Ні з кім не меў зносіны. Ад тэлефона пазбавіўся.
- Праз жонку яны цябе не адсачылі, атрымліваецца.
- Цікава, дарэчы, чаму гэта не адбылося. Можа, таму, што мы толькі пабраліся шлюбам. Нейкія дадзеныя ў базы яшчэ не загрузілі. Плюс жылі на кватэры дзе ні я, ні яна не прапісаны.
- Ты легальна пакінуў краіну?
- У Расею я патрапіў не зусім легальна (для беларусаў мяжа была зачынена з-за каранавіруса). Мне дапамагалі людзі, якія мелі доступ да базы невыязных, і я ў гэтай базе не знаходзіўся. Але небяспека была ў трывожных спісах. У Маскве я зрабіў візу літоўскую. І потым афіцыйна перасёк мяжу з Літвой.
- Чым менавіта ты займаешся ў фондзе "Краіна для Жыцця"?
- У Фондзе я выконваю ролю аперацыйнага дырэктара. Мая задача наладзіць усе працэсы, каб усё працавала як гадзіннік. Упраўленне камандамі, кіраванне праектамі. У кожнага праекта ёсць свой менеджэр, я дапамагаю, калі патрэбна дапамога, настройваю ўсё з пункту гледжання бяспекі інфармацыйнай.
- Як наогул сваякі паставіліся да твайго ад'езду? Можа, нехта з іх быў за Лукашэнку?
- Бацькі паставіліся адэкватна. Яны заўсёды імкнуліся паважліва ставіцца да рашэнняў сваіх дзяцей. Гэта маё рашэньне, і яны яго паважаюць. Спрэчак не было.
- А ў іх саміх якія погляды наконт сітуацыі ў краіне?
- Мы не казалі пра гэта шмат. Я лічу, што кожны ў такой сытуацыі павінен рабіць уласны выбар. Ня трэба кагосьці спрабаваць пераканаць. Ты павінен паказваць чалавеку факты, а чалавек павінен сам вырашаць на чыім ён баку.
- Я ведаю, што твой дзед быў у Менскім гета і выжыў - яму ўдалося збегчы. Ён жывы зараз?
- Дзядуля ад нас сыйшоў. Ён ветэран вайны. Быў у гета, страціў там усю сям'ю, збег адтуль проста перад пагромам дома, у якім ён знаходзіўся. Там засталіся ягоныя бацькі і малодшая сястра, якой было два гады. Адзіным, хто мог уцячы, быў ён.
Пасля ён далучыўся да партызанаў. Яму было 16-17 год у той момант. Ён спецыяльна пазбавіўся ад дакументаў, каб сказаць што паўналетні, каб яго ўзялі войска.
Партызаны, дарэчы, яго нармальна кінулі. Ён бег з гета разам з таварышам, і яны прынеслі з сабой прыстойны арсенал узбраення. Але партызаны забралі ўсю зброю і пакінулі майго дзеда і яго сябра ў лесе. Яны потым там на балотах выжывалі.
- Ці можна правесці аналогію з жыццём пад акупацыяй у Менску падчас вайны, і жыццём у Менску пад рэжымам Лукашэнкі зараз?
- Што тады, што зараз, мы змагаліся з дыктатарам. Але тады колькасць акупантаў была зусім іншая - значна больш. Не ведаю колькі іх было, але дакладна не 10 тысяч чалавек.
Акрамя таго, з інфарматызацыяй была іншая сітуацыя. Цяпер можна напісаць паведамленне, і яго ўбачыць уся краіна. Акрамя таго, ёсць сусветны ціск, у тым ліку эканамічны.
Таму мне падаецца, сітуацыя адрозніваецца. Акрамя таго, калі падчас вайны людзі знаходзіліся ў акупацыі вымушана, то зараз у людзей нібыта няма сіл каб змагацца. Цяпер акупацыя не вымушаная, а ўсвядомленая. Яна ў галовах у людзей.
- Гэта значыць, людзі не змагаюцца цяпер, або робяць нешта не тое?
- Не змагаецца дастатковая колькасць людзей. Калі тады паўстала ўся краіна, то зараз толькі невялікая маса. Пры гэтым шмат якія актывісты альбо сядзяць, альбо выехалі з краіны.
Акупацыя ў людзей адбываецца ў галовах. Самае галоўнае, што зараз трэба зрабіць - гэта перадужаць сябе і проста нешта зрабіць.
Некаторыя мае таварышы якія ведаюць, што я знаходжуся за мяжой, ведаюць, што я працягваю барацьбу, пытаюцца, калі пераможам, якія планы...
- Гэта да пытання аб вывучанай бездапаможнасці, пра якую казаў Віктар Бабарыка.
- Я б назваў гэта проста лянотай. Калі ты чакаеш, што за цябе ўсё вырашыць нехта іншы. Чалавек пытаецца, калі мы пераможам. А я хачу адказаць: а што ты зрабіў для перамогі?
Я вось дапамог сабраць вялікую колькасць подпісаў, праводзіў акцыі, арганізоўваў. Мы працягваем барацьбу зараз - дапамагаем палітвязням, навучаем людзей.
А вось вы працягваеце хадзіць на працу, нічога не рабіць і часам патрапіць у сацсетках нейкую навіну, пра якую гаворыць увесь свет, пра затрыманне Пратасевіча напрыклад. Ну не ведаю.
- А што трэба рабіць людзям унутры краіны?
- Страйк патрэбны ў першую чаргу. Гэта тое, што ў іх сілах. Так, яна павінна быць падрыхтаванай і спланаванай, і агульнарэспубліканскай. Але пачніце нешта рабіць, а не проста казаць.
Або вось таварыш з IT сферы ў мяне пытаецца: "Як ты думаеш, ці трэба мне з'яжджаць?"
Едзь, вядома. Таму што ты не пытаешся, як дапамагчы, ты пытаешся, ці трэба з'ехаць.
Здаецца, што ўсе жадаюць уладкоўваць сваё жыццё, усё жадаюць адаптавацца. Як прусакі, якія таксама прызвычайваюцйца да чаго заўгодна. Калі ты хочаш нешта рабіць - то рабі, не перакладвай на іншых.
Калі табе не падабаецца, калі ты хочаш нешта змяніць - то задай сабе пытанне, што я магу зрабіць? Гэта можа быць нешта малое. Навучы дарослага чалавека карыстацца тэлеграмам, раскажы пра альтэрнатыўныя спосабы атрымання інфармацыі, проста налепку налепак.
Зрабі, каб у людзей быў доступ да незалежных СМІ. Не трэба ахвяраваць тысячы грошай на падтрымку працоўных ці палітвязняў, не трэба адразу ісці з дэманстрацыямі да палаца Незалежнасці. Пачні з малога.
Даведайся, як можна дапамагчы людзям, стань валанцёрам.
Не чакай калі за цябе нешта зробяць, рабі сам!
- Калі ты вернешся ў Беларусь, і ці плануеш увогуле вяртацца?
- Мне вельмі складана прагназаваць. Калі будзем ісці па шляху мірнага пратэсту, дык перамога адбудзецца, калі мы дасягнем вынікаў на мясцовых ці парламенцкіх выбарах. Другі варыянт - крытычная памылка з боку Лукашэнкі.
Калі ж беларусы самастойна вырашаць радыкалізавацца, дык сітуацыя стане абсалютна непрадказальнай. Можа быць як перамога ў той самы дзень, так і працяглы працэс, які зацягнецца на гады.
Ці вярнуся я? Гэтае пытанне я задаю сабе кожны дзень. Крыўда крыўдна, што я спрабую рабіць шмат для Беларусі, як і іншыя актывісты і валанцёры. Але ёсць людзі ўнутры краіны, якія сядзяць і нічога не робяць - але пры гэтым чагосьці патрабуюць. Вось дзеля іх мне не хочацца вяртацца.
Я не хачу працаваць для тых людзей, якія незадаволены ў любой сітуацыі, незалежна ад таго дапамагаюць ім, ці не дапамагаюць. Усё роўна такі чалавек будзе незадаволены. Таму мне не заўсёды хочацца вярнуцца. Але я гатовы вярнуцца, калі краіна стане дэмакратычнай.
- Але пасля сыходу Лукашэнкі Беларусь не стане аўтаматычна дэмакратычнай.
- Дакладна. І я якраз зараз і працую над тым, каб рыхтаваць да гэтага людзей, павышаць іх узровень адукацыі, расказваць што такое дэмакратыя, для чаго яна патрэбная. Што людзі могуць атрымаць у дэмакратычным грамадстве, як яны мусяць камунікаваць з чыноўнікамі, дэпутатамі, з дзяржавай.
Мая задача накіравана на павышэнне агульнай палітычнай пісьменнасці насельніцтва, каб людзі разумелі, што можна зрабіць для паляпшэння жыцця.
- Калі ўсё ж такі сыдзе Лукашэнка? Твае адчуванні?
- Думаю, не ў гэтым годзе.
Бліц.
- Уручча ці Новая Баравая?
- Уручча. Гэта мой родны раён. Я ў ім вырас. Дарэчы, якраз з вокнаў майго дома на Гінтаўта відаць Новая Баравая. Там добра, вядома, але дома ўсё ж такі лепш.
- Дзмітрый Кахно ці Дзяніс Дудзінскі?
{Уздыхае}. Для мяне няпростае пытанне. Дудзінскі. Я падтрымліваю ягоную прынцыповую пазіцыю, а Кахно проста мой родны брат. Я не магу за яго галасаваць {смяецца}.
- Ігар Тур ці Рыгор Азаронак?
- Ігар Тур, вядома. Таму што Рыгор Азаронак – не ведаю, што з ім не так, нейкае памутненне розуму, ці што. Але так абражаць людзей. Я такіх абраз раней не чуў. Яны вельмі жорсткія, нейкія садысцкія. Гэтаму чалавеку трэба лячыцца. Тур у гэтым плане больш прафесійны.
- «Рукі Уверх» ці «Іванушкі International»?
- "Рукі Уверх", мусіць. З-за прозвішча Сяргея Жукава {усміхаецца}. Хаця мне здаецца, яны былі прыкладна на аднолькавым узроўні папулярнасці. Вось калі ўспомніць самыя папулярныя песні таго часу – «Тапаліны пух» у «Іванушак» толькі. А ў "Рукі Верх" - "18 мне ўжо" і нешта яшчэ. Хоць не, таксама больш нічога не ўспомню. Атрымліваецца нічыя. Але "Рукі Уверх" тады плюс за прозвішча.
Дапамагчы працы Фонду можна ТУТ.
Працягнуць
.png)