Працягваем наш аповед пра беларусаў, якія ў 2020 годзе выступілі супраць беззаконня і узурпацыі ўлады, пацярпелі за гэта і былі вымушаныя пакінуць родную старонку. Сёння раскажам аб актывістцы з Полацку Наталлі Браўн.
- Усё пачалося ў красавіку 2020 года. У навінах я ўбачыла, што людзей, якія прыйшлі на стрым Сяргея Циханоўскага ў Наваполацку, пачалі затрымліваць. Я не разумела за што іх так. Людзі проста прыйшлі выказаць сваю грамадзянскую пазіцыю. А іх за гэта схапілі і пасадзілі ў ІЧУ. Тады я пачала звязвацца з гэтымі людзьмі праз тэлеграм, распытваць, можа ім патрэбная якая-небудзь юрыдычная дапамога.
Мяне гэта вельмі абурыла. Я мужу сказала: з гэтым трэба штосьці рабіць, давай шукаць людзей з такімі ж поглядамі, аб’ядноўвацца. Трэба неяк змагайцца, бо так не можа далей ісці. З людзьмі трэба лічыцца.
У нас была такая суполка. Нічога супрацьзаконнага мы не рабілі. Як раз пачаўся перадвыбарны час і некаторыя людзі з гэтай суполкі атрымалі пасведчанні, што яны з’яўляюцца членамі ініцыятыўнай групы Сяргея Ціханоўскага. І тады па-нейкаму свайму пакліканню я была ўжо з імі. Мы рабілі пікеты па зборы подпісаў у Полацку і Наваполацку, іншых гарадах. Раённыя пункты – Ушачы, Лепель, Расоны, палову Віцебскай вобласці мы ахапілі.
Спачатку я моцна перажывала за тых людзей, якіх пасадзілі. Ціханоўскі на той момант яшчэ быў на воле, а нашыя людзі ўжо па 15 содняў атрымалі. Потым, калі я ўбачыла, як затрымлівалі Сяргея Ціханоўскага, гэта было яшчэ большае абурэнне. Потым мы пачалі рабіць цэпі салідарнасці.
Я не буду хлусіць, што я была фанаткай Сяргея Ціханоўскага, ці нейкага іншага кандыдата. Мне падабаецца і Ціханоўскі, і Мікола Статкевіч, і Павел Севярынец, і Віктар Бабарыка, і Валер Цапкала. За кожнага з іх я перажывала на той момант. Я лічу што Ціханоўскі, напрыклад, рабіў вельмі важную справу для краіны. І гэта нармальна, калі ёсць такія людзі. На мой погляд, улады любой краіны мусяць іх шанаваць. Бо гэта голас народа. Калі ты хочаш быць абраны – ты павінен чуць галасы гэтых людзей. Таму што калі ты іх пачуеш, ты зможаш зрабіць закон, які быў бы для ўсіх.
Я чалавек з актыўнай пазіцыяй, я не магу мірыцца з тым, што побач творыцца несправядлівасць.
- А вы як-небудзь праяўлялі сваю пазіцыю да 2020?
- Неяк у мяне гэта адбылося раптоўна. Мабыць я не валодала нейкай інфармацыяй, можа я не хацела ёй валодаць, не бачыла таго што адбываецца вакол.
Але ў мяне быў досвед, калі ты не можаш дамагчыся праўды ў нашых дзяржаўных органах – у судах, міліцыі, гарвыканкаме. Я чула такое: ну вы ж разумееце, вы ж з дзяржавай судзіцеся. Мне такое суддзі казалі.
- Вы сутыкаліся з сістэмай па асабістых, або службовых справах?
- Былі асабістыя справы, калі праваахоўныя органы не баранілі мае правы, калі мяне пакрыўдзіў нехта. Я пісала заявы, мне давалі нейкія адпіскі. Мая маці судзілася з бацькам – яны дзялілі сваю маёмасць. І тады мой айцец ганарыўся сувязямі з суддзямі, родзічамі з міліцыі. Ён у адкрытую пра гэта казаў на суддзе.
- Чаму сістэма працуе ў адзін бок?
- Праблема ў тым, што ў нас няма раздзялення ўладаў. Уявіце – прэзідэнт назначае суддзяў, у тым ліку суддзяў Канстытуцыйнага суда. Гэта па-першае. Другое, дзяржава не чуе голас народу. Гэта тое, што спрабаваў зрабіць Ціханоўскі, або той жа MozgON (Цыгановіч), усе нашыя блогеры, Шэры Кот, усе яны спрабавалі быць голасам народа. І дзяржава гэты голас не чуе.
Гэтыя людзі ва ўладзе настолькі адарваныя ад народа, яны думаюць толькі пра свае амбіцыі. Я нават не магу сказаць, што яны думаюць пра нейкія багацці. Яны жывуць у сваім свеце, які адасоблены ад нас, простых людзей. А мы для іх нейкія халопы. Мурашы, якія павінны на іх працаваць, нешта прыносіць і аддаваць. А калі мы не хочам, то трэба нас у турму пасадзіць.
- Гэтая сістэма застанецца пасля сыходу лукашэнкі?
- Я думаю, што яна б разбурылася, хто б ні прыйшоў да ўлады – Бабарыка, Ціханоўскі, Цапкала, хто заўгодна з кандыдатаў пратэсту, уся б сістэма змянілася. Яна не зможа працаваць без лукашэнкі. Соцыюм – гэта жывы арганізм, які развіваецца і рана ці позна ён прыйдзе да таго, што ў краіне будзе сапраўдная дэмакратыя.
- Не адбудзецца так што на вольных выбарах на мясцовым узроўні, або ў Парламент перамогуць гэтыя чыноўнікі, прыкарытнікі, як іх называў Сяргей Ціханоўскі?
- Яны канешне будуць балатавацца на выбарах. Але я чула голас народа. Я ведаю, што нават тыя, хто не выходзіў на пратэсты і баяўся нешта сказаць, тыя ж бюджэтнікі, члены выбарчых камісій, або работнікі выканкамаў, таксама ненавідзяць лукашэнку і гэтую ўладу. Калі будуць сапраўдныя выбары, тады ніхто не прагаласуе за дэпутатаў, ці мэраў, што зараз сядзяць на сваіх месцах.
Іх ненавідзяць усе. Не за тое нават, што яны многа скралі з бюджэта. А за тое, што яны нічога не зрабілі для народа, каб народ іх шанаваў. Я лічу, што ва ўладзе мусяць быць маладыя людзі – не 20 гадоў канешне, але і не 70 або 60. Не тыя, хто яшчэ ў СССР вучыўся вось гэтай планавай эканоміцы. Яны не ведаюць, што такое рынак.
Што з імі будзе далей – я б наконт кожнага ініцыявала праверкі на прадмет адпаведнасці расходаў і даходаў. Таму што і тое што накрадзена, я жадала б вярнуць у бюджэты, каб далей развіваць гарады. Бо ў Беларусі ёсць вялікі патэнцыял. Але эканоміка проста загублена. Не санкцыямі, а гэтымі вось дэпутатамі.
Пра свой родны Полацк магу сказаць, што мноства працуючых добрых прадпрыемстваў проста знішчаныя. Чаму так – не разумею. Мясакамбінат у нас быў. Будаўднічы трэст. Аўтамабільнарэмонтны завод. Ліцейная прамысловасць.
- Раскажыце, што з вамі адбывалася падчас выбараў?
- Да выбараў мяне толькі выклікалі на размовы ў РАУС. І казалі, што нельга праводзіць масавыя мерапрыемствы. У дзень выбараў мяне затрымалі і адвезлі ў ІЧУ, дзе ўтрымлівалі на працягу 72 гадзін. Без усялякіх пратаколаў, без суда, без анічога.
У верасні да мяне прыйшла праверка разам з налогавай, ДФР, Дзяржкантролем і г.д. Доўга правяралі, далі вялізныя штрафы, але справу не заводзілі, бо бізнэс быў вельмі чысты. Пасля Новага году, ў студзені, мяне затрымалі, правялі ператрус, забралі ўсю тэхніку. Мужа яны знайсці не змаглі. Ён яшчэ дзень правёў на волі. На гэты раз была крымінальная справа. Нас абвінавацілі, што мы раскідалі шыпы на дарозе. Потым выпусцілі. Але я ўжо ведала, што гэтая крымінальная справа будзе перакваліфікаваная з хуліганкі ў тэракт. Добрыя людзі падказалі, і мы з’ехалі. Спачатку ва Украіну.
Сітуацыя ўскладнялася яшчэ тым, што мой муж не з’яўляўся грамадзянінам Беларусі. У яго не было дакументаў на перасячэнне мяжы з Украінай. Таму яму рабілі грамадзянства, каб ён мог ехаць. Але на тэрыторыі Беларусі ў нас застаўся дзевяцігадовы сын. Мы не рабілі яму пашпарт, бо не мелі такой патрэбы. Дзіцёнак жыў з бабуляй. Мы год бегалі па розных краінах у спробах зрабіць яму грамадзянства. Нейкі час хаваліся нават у Расіі, каб мець магчымасць ездзіць у Беларусь (бо няма мяжы) і наведваць свайго сына.
Потым школа пачала ціснуць на бабулю. Прыйшлося дзіцёнка схаваць і вывезці ў Польшчу.
- Зараз вы ў Польшчы?
- Так. Нарэшце мы разам. Усе справы завяршыліся. Таму што без пашпарту мужа, без пашпарту дзіцёнка было вельмі складана.
- Адаптаваліся да жыцця ў Польшчы?
- Мне падабаецца гэтая краіна. Хачу адзначыць, што калі мы жылі ў Беларусі і глядзелі ГэбельсТВ мы заўседы бачылі якая Польшча "загніваючая". І мы бачылі "квітнеючы" Казахстан. Што я магу сказаць. За мінулы год мы пабывалі ва Украіне, Казахстане, Польшчы.
Калі прыехала ва Украіну, там нават пахла Еўропай. Гэта свабодная дзяржава. Я таксама бачу гэта ў Польшчы. А вось калі мы прыляцелі ў Казахстан, я падумала што трапіла ў фільм “Міміно”. Настолькі ўсё па-саўдэпаўскі, настолькі зашуганыя людзі. Выявілася, што там зусім не так, як нам казалі па тэлевізары.
А ў Польшчы – зямля і неба супраць Беларусі. Па-першае, свабодныя, адкрытыя людзі, якія гатовыя дапамагчы. Не ведаю, можа таму што мы з Беларусі, можа таму што ў іх так заведзена тут, але людзі вельмі добрыя. Муж знайшоў працу за пару тыдняў. Я таксама знайшла сабе працу.
Самае цікавае, што ў Польшчы, у адрозненні ад Беларусі, калі адзін чалавек з сям’і працуе, гэтых грошай хапае на здым жылля і на ўсе астатнія патрэбы сям’і. Гэта каб зразумець, якія тут справы з аплатай труда. Мы жывем у цэнтры горада, у двухпакаёвай кватэры і заробка аднаго чалавека хапае на аплату арэнды, ежу і каб купіць адзенне.
- Гэта вялікі горад?
- Не самы вялікі. Але кошт на жыллё не намнога танней чым у Варшаве. У Польшчы няма такой розніцы у коштах на кватэру, на жыллё, на заробкі.
- Ці змянілася стаўленне да вас з боку палякаў або украінцаў пасля пачатку вайны ва Украіне?
- У сына ў школе шмат украінцаў. На падставе мовы ў іх сапраўды здараюцца канфлікты, але гэта дзеці, яны многага не разумеюць. Дзецям усім цяжка. Мой хлопец без матулі жыў год. Тыя дзеці пабачылі вайну, таму могуць быць нейкія складаныя адносіны паміж імі.
Але калі я хадзіла на бацькоўскі сход ніхто ў мяне не пляваў, усе са мною камунікавалі, размаўляла я на рускай мове з імі. Усё добра. Я са сваёй сям’ёй размаўляю на рускай мове нават у крамах, ніхто нас не пабіў, як пра гэта кажуць на БТ. Ніхто нас не абразіў, ці пакрыўдзіў за тое што мы беларусы, або размаўляем на рускай мове.
Па ГэбельсТВ любяць расказваць, як кепска жывецца ў Польшчы тым беларусам, хто вымушаныя былі бегчы ад рэжыму лукашэнкі. Нават у нас ёсць такія пані, якія ходзяць па польскім арганізацыям і скардзяцца. Я хачу сказаць: калі ласка, паважайце сабе, беларусаў. Так, у чужой краіне нам цяжкавата, таму што па дому сумуем, там сябры засталіся, маці, дамы, кватэры, быт свой. Але тут жыць лепей, бо тут вольна дыхаецца.
Што тычыцца школы, зусім іншы падыход да навучання. Настаўнікі не маюць права падвысіць голас на дзяцуей. Таму можа ім цяжка з нашымі беларускімі дзецьмі, якія прызвычаіліся што на іх крычаць настаўнікі, дзесьці нават бьюць указкай, ці яшчэ чым. У нас настаўнік можа прынізіць дзіцёнка. Тут такога няма. У школе зусім іншая тэхналогія навучання. Іх не перагружаюць урокамі – іх вучаць паважаць адзін аднаго і паважаць культуру, гэта перадусім. А ўжо потым асноўныя прадметы.
Таму я не жадаю слухаць вось гэтыя расказы людзей па БТ і хачу запытацца: колькі вам заплацілі за тое, каб вы сказалі, што вам кепска жыць у гэтай краіне, што вашы нейкія правы парушаныя.
- Вайна ва Украіне – як яна скончыцца? І ці можа яна прыспешыць падзенне рэжыму лукашэнкі?
- Я лічу і веру што Україна пераможа. У гісторыі не было такога каб абсалютнае зло перамагала. Не можа быць двайных стандартаў. Сёння Расія – гэта фашысцкі рэжым. Лукашэнка з ім заадно. Хаця ён і спрабуе давесці, што я не я і хата не мая. Але ж ён адзін дзень кажа адно, іншы – другое.
Гэта будзе канец пуцінскага рэжыму. А калі гэта здарыцца, я вельмі хачу пабачыць куды тады пабяжыць лукашэнка. Гэта напэўна будзе смешна. Гэта будзе вялікая палёгка для ўсяго нашага народу, але і вельмі смешна будзе назіраць, як ён будзе хавацца. Бо сёння ён для мяне выглядае як Мусаліні, які спачатку падпяваў Гітлеру і яны рабілі адну справу. А потым ён працвярозіўся и захацеў схавацца, але яго ўсё роўна знайшлі.
- Што мусіць быць з сілавікамі і іншымі паслугачамі пасля падзенню рэжыму лукашэнкі?
- У мяне многа знаёмых - супрацоўнікаў органаў. Большасць з іх разумеюць што адбываецца. Яны самі не падтрымліваюць лукашэнку. На сёняшні момант у іх было сотні магчымасцяў змяніць жыццё, але яны гэтага не зрабілі. Ім было страшна гэта зрабіць. А іншым людзям было не страшна? Усё гэта адгаворкі, што ў мяне крэдыты, дзеці, жонкі, не ведаю што яшчэ. Гэта ўжо не будзе працаваць.
Лічу, што трэба будзе заводзіць крымінальныя справы і разбірацца па кожнаму – хто што рабіў. Пад адзін грэбень не трэба ўсіх часаць, бо не ўсе рабілі злачынствы. Але трэба разбірацца. Мяне напрыклад выкралі, пасадзілі, потым выпусцілі. Гэта незаконнае пазбаўленне волі. Я ўжо не кажу пра тых людзей, якіх катавалі або забівалі. Сілавікі павінны за кожнага чалавека адказаць.
Я разумею, што гэта вельмі складаны працэс – усіх пасадзіць. Думаю людзей можна навучыць працаваць – не ў турмы іх адпраўляць а ўздымаць сельскую гаспадарку. А ў міліцыі працаваць знайдуцца людзі, якія добрыя, адэкватныя хлопцы.
- Вы звязвайце сваю будучыню з Беларуссю?
- Так. Я вельмі хачу вярнуцца. Я люблю сваю краіну і веру, што я туды вярнуся.
- Некаторая колькасць беларусаў падтрымлівае Расію у вайне з Украінай і лічыць, што ва Украіне нацысты, наркаманы і г.д. Пасля падзення рэжыму лукашэнкі вы не бачыце праблемы ў тым, што ёсць такія беларусы, якія за пуціна, арыентаваныя на Расію і рускі свет?
- Я веру ў тое, што гэта не так. Бо тыя людзі з кім я размаўляю у Беларусі – усе яны супраць вайны. У мяне няма родзіча, або знаёмага, хто думае інакш. Так, тэарэтычна такая сітуацыя можа быць праблемнай. Але глядзіце – сёння гэта так, а заўтра людзі ўбачаць праўду. Пасля таго як адбыўся гвалт над людзьмі, шмат з тых, хто быў за лукашэнку, як мы кажам, пераабуўся. Я думаю, што так будзе і з вайной ва Украіне.
Вайна скончыцца перамогай Украіны і тады людзі ўбачаць праўду. Калі забарона на сацсеткі знікне, калі пойдзе праўдзівая інфармацыя па тэлебачанню. Напэўна так было і ў фашысцкай Германіі. Многа хто падтрымліваў Гітлера. Але калі ён прайграў вайну, як толькі немцы зразумелі што іх ненавідзяць усе, людзі сталі іншымі і казалі, што не ведалі, што ён там рабіў. Я думаю, так будзе і ў Беларусі.
Калі пуцін прайграе, яго забудуць усе. І лукашэнку таксама. Калі людзі ўдыхнуць паветра свабоды. Так, эканоміка будзе доўга аднаўляцца, людзям будзе цяжка. І калі яшчэ не здарылася гэтая вайна ва Украіне, мы былі ў цэнтры сусветнай увагі, нам бы аказалі вялізную дапамогу. На сёняшні момант дапамога пойдзе ва Украіну і гэта правільна, таму што іх краіна вельмі моцна пацярпела ад вайны і яшчэ невядома колькі яшчэ пацерпіць.
Нам, беларусам, прыйдзецца вельмі цяжка. А Расіі будзе яшчэ цяжэй. І вось тады тыя, хто за Расію, яны пачнуць разумець што адбылося. Хтосьці адразу, хтосьці пазней.
- Усё пачалося ў красавіку 2020 года. У навінах я ўбачыла, што людзей, якія прыйшлі на стрым Сяргея Циханоўскага ў Наваполацку, пачалі затрымліваць. Я не разумела за што іх так. Людзі проста прыйшлі выказаць сваю грамадзянскую пазіцыю. А іх за гэта схапілі і пасадзілі ў ІЧУ. Тады я пачала звязвацца з гэтымі людзьмі праз тэлеграм, распытваць, можа ім патрэбная якая-небудзь юрыдычная дапамога.
Мяне гэта вельмі абурыла. Я мужу сказала: з гэтым трэба штосьці рабіць, давай шукаць людзей з такімі ж поглядамі, аб’ядноўвацца. Трэба неяк змагайцца, бо так не можа далей ісці. З людзьмі трэба лічыцца.
У нас была такая суполка. Нічога супрацьзаконнага мы не рабілі. Як раз пачаўся перадвыбарны час і некаторыя людзі з гэтай суполкі атрымалі пасведчанні, што яны з’яўляюцца членамі ініцыятыўнай групы Сяргея Ціханоўскага. І тады па-нейкаму свайму пакліканню я была ўжо з імі. Мы рабілі пікеты па зборы подпісаў у Полацку і Наваполацку, іншых гарадах. Раённыя пункты – Ушачы, Лепель, Расоны, палову Віцебскай вобласці мы ахапілі.
Спачатку я моцна перажывала за тых людзей, якіх пасадзілі. Ціханоўскі на той момант яшчэ быў на воле, а нашыя людзі ўжо па 15 содняў атрымалі. Потым, калі я ўбачыла, як затрымлівалі Сяргея Ціханоўскага, гэта было яшчэ большае абурэнне. Потым мы пачалі рабіць цэпі салідарнасці.
Я не буду хлусіць, што я была фанаткай Сяргея Ціханоўскага, ці нейкага іншага кандыдата. Мне падабаецца і Ціханоўскі, і Мікола Статкевіч, і Павел Севярынец, і Віктар Бабарыка, і Валер Цапкала. За кожнага з іх я перажывала на той момант. Я лічу што Ціханоўскі, напрыклад, рабіў вельмі важную справу для краіны. І гэта нармальна, калі ёсць такія людзі. На мой погляд, улады любой краіны мусяць іх шанаваць. Бо гэта голас народа. Калі ты хочаш быць абраны – ты павінен чуць галасы гэтых людзей. Таму што калі ты іх пачуеш, ты зможаш зрабіць закон, які быў бы для ўсіх.
Я чалавек з актыўнай пазіцыяй, я не магу мірыцца з тым, што побач творыцца несправядлівасць.
- А вы як-небудзь праяўлялі сваю пазіцыю да 2020?
- Неяк у мяне гэта адбылося раптоўна. Мабыць я не валодала нейкай інфармацыяй, можа я не хацела ёй валодаць, не бачыла таго што адбываецца вакол.
Але ў мяне быў досвед, калі ты не можаш дамагчыся праўды ў нашых дзяржаўных органах – у судах, міліцыі, гарвыканкаме. Я чула такое: ну вы ж разумееце, вы ж з дзяржавай судзіцеся. Мне такое суддзі казалі.
- Вы сутыкаліся з сістэмай па асабістых, або службовых справах?
- Былі асабістыя справы, калі праваахоўныя органы не баранілі мае правы, калі мяне пакрыўдзіў нехта. Я пісала заявы, мне давалі нейкія адпіскі. Мая маці судзілася з бацькам – яны дзялілі сваю маёмасць. І тады мой айцец ганарыўся сувязямі з суддзямі, родзічамі з міліцыі. Ён у адкрытую пра гэта казаў на суддзе.
- Чаму сістэма працуе ў адзін бок?
- Праблема ў тым, што ў нас няма раздзялення ўладаў. Уявіце – прэзідэнт назначае суддзяў, у тым ліку суддзяў Канстытуцыйнага суда. Гэта па-першае. Другое, дзяржава не чуе голас народу. Гэта тое, што спрабаваў зрабіць Ціханоўскі, або той жа MozgON (Цыгановіч), усе нашыя блогеры, Шэры Кот, усе яны спрабавалі быць голасам народа. І дзяржава гэты голас не чуе.
Гэтыя людзі ва ўладзе настолькі адарваныя ад народа, яны думаюць толькі пра свае амбіцыі. Я нават не магу сказаць, што яны думаюць пра нейкія багацці. Яны жывуць у сваім свеце, які адасоблены ад нас, простых людзей. А мы для іх нейкія халопы. Мурашы, якія павінны на іх працаваць, нешта прыносіць і аддаваць. А калі мы не хочам, то трэба нас у турму пасадзіць.
- Гэтая сістэма застанецца пасля сыходу лукашэнкі?
- Я думаю, што яна б разбурылася, хто б ні прыйшоў да ўлады – Бабарыка, Ціханоўскі, Цапкала, хто заўгодна з кандыдатаў пратэсту, уся б сістэма змянілася. Яна не зможа працаваць без лукашэнкі. Соцыюм – гэта жывы арганізм, які развіваецца і рана ці позна ён прыйдзе да таго, што ў краіне будзе сапраўдная дэмакратыя.
- Не адбудзецца так што на вольных выбарах на мясцовым узроўні, або ў Парламент перамогуць гэтыя чыноўнікі, прыкарытнікі, як іх называў Сяргей Ціханоўскі?
- Яны канешне будуць балатавацца на выбарах. Але я чула голас народа. Я ведаю, што нават тыя, хто не выходзіў на пратэсты і баяўся нешта сказаць, тыя ж бюджэтнікі, члены выбарчых камісій, або работнікі выканкамаў, таксама ненавідзяць лукашэнку і гэтую ўладу. Калі будуць сапраўдныя выбары, тады ніхто не прагаласуе за дэпутатаў, ці мэраў, што зараз сядзяць на сваіх месцах.
Іх ненавідзяць усе. Не за тое нават, што яны многа скралі з бюджэта. А за тое, што яны нічога не зрабілі для народа, каб народ іх шанаваў. Я лічу, што ва ўладзе мусяць быць маладыя людзі – не 20 гадоў канешне, але і не 70 або 60. Не тыя, хто яшчэ ў СССР вучыўся вось гэтай планавай эканоміцы. Яны не ведаюць, што такое рынак.
Што з імі будзе далей – я б наконт кожнага ініцыявала праверкі на прадмет адпаведнасці расходаў і даходаў. Таму што і тое што накрадзена, я жадала б вярнуць у бюджэты, каб далей развіваць гарады. Бо ў Беларусі ёсць вялікі патэнцыял. Але эканоміка проста загублена. Не санкцыямі, а гэтымі вось дэпутатамі.
Пра свой родны Полацк магу сказаць, што мноства працуючых добрых прадпрыемстваў проста знішчаныя. Чаму так – не разумею. Мясакамбінат у нас быў. Будаўднічы трэст. Аўтамабільнарэмонтны завод. Ліцейная прамысловасць.
- Раскажыце, што з вамі адбывалася падчас выбараў?
- Да выбараў мяне толькі выклікалі на размовы ў РАУС. І казалі, што нельга праводзіць масавыя мерапрыемствы. У дзень выбараў мяне затрымалі і адвезлі ў ІЧУ, дзе ўтрымлівалі на працягу 72 гадзін. Без усялякіх пратаколаў, без суда, без анічога.
У верасні да мяне прыйшла праверка разам з налогавай, ДФР, Дзяржкантролем і г.д. Доўга правяралі, далі вялізныя штрафы, але справу не заводзілі, бо бізнэс быў вельмі чысты. Пасля Новага году, ў студзені, мяне затрымалі, правялі ператрус, забралі ўсю тэхніку. Мужа яны знайсці не змаглі. Ён яшчэ дзень правёў на волі. На гэты раз была крымінальная справа. Нас абвінавацілі, што мы раскідалі шыпы на дарозе. Потым выпусцілі. Але я ўжо ведала, што гэтая крымінальная справа будзе перакваліфікаваная з хуліганкі ў тэракт. Добрыя людзі падказалі, і мы з’ехалі. Спачатку ва Украіну.
Сітуацыя ўскладнялася яшчэ тым, што мой муж не з’яўляўся грамадзянінам Беларусі. У яго не было дакументаў на перасячэнне мяжы з Украінай. Таму яму рабілі грамадзянства, каб ён мог ехаць. Але на тэрыторыі Беларусі ў нас застаўся дзевяцігадовы сын. Мы не рабілі яму пашпарт, бо не мелі такой патрэбы. Дзіцёнак жыў з бабуляй. Мы год бегалі па розных краінах у спробах зрабіць яму грамадзянства. Нейкі час хаваліся нават у Расіі, каб мець магчымасць ездзіць у Беларусь (бо няма мяжы) і наведваць свайго сына.
Потым школа пачала ціснуць на бабулю. Прыйшлося дзіцёнка схаваць і вывезці ў Польшчу.
- Зараз вы ў Польшчы?
- Так. Нарэшце мы разам. Усе справы завяршыліся. Таму што без пашпарту мужа, без пашпарту дзіцёнка было вельмі складана.
- Адаптаваліся да жыцця ў Польшчы?
- Мне падабаецца гэтая краіна. Хачу адзначыць, што калі мы жылі ў Беларусі і глядзелі ГэбельсТВ мы заўседы бачылі якая Польшча "загніваючая". І мы бачылі "квітнеючы" Казахстан. Што я магу сказаць. За мінулы год мы пабывалі ва Украіне, Казахстане, Польшчы.
Калі прыехала ва Украіну, там нават пахла Еўропай. Гэта свабодная дзяржава. Я таксама бачу гэта ў Польшчы. А вось калі мы прыляцелі ў Казахстан, я падумала што трапіла ў фільм “Міміно”. Настолькі ўсё па-саўдэпаўскі, настолькі зашуганыя людзі. Выявілася, што там зусім не так, як нам казалі па тэлевізары.
А ў Польшчы – зямля і неба супраць Беларусі. Па-першае, свабодныя, адкрытыя людзі, якія гатовыя дапамагчы. Не ведаю, можа таму што мы з Беларусі, можа таму што ў іх так заведзена тут, але людзі вельмі добрыя. Муж знайшоў працу за пару тыдняў. Я таксама знайшла сабе працу.
Самае цікавае, што ў Польшчы, у адрозненні ад Беларусі, калі адзін чалавек з сям’і працуе, гэтых грошай хапае на здым жылля і на ўсе астатнія патрэбы сям’і. Гэта каб зразумець, якія тут справы з аплатай труда. Мы жывем у цэнтры горада, у двухпакаёвай кватэры і заробка аднаго чалавека хапае на аплату арэнды, ежу і каб купіць адзенне.
- Гэта вялікі горад?
- Не самы вялікі. Але кошт на жыллё не намнога танней чым у Варшаве. У Польшчы няма такой розніцы у коштах на кватэру, на жыллё, на заробкі.
- Ці змянілася стаўленне да вас з боку палякаў або украінцаў пасля пачатку вайны ва Украіне?
- У сына ў школе шмат украінцаў. На падставе мовы ў іх сапраўды здараюцца канфлікты, але гэта дзеці, яны многага не разумеюць. Дзецям усім цяжка. Мой хлопец без матулі жыў год. Тыя дзеці пабачылі вайну, таму могуць быць нейкія складаныя адносіны паміж імі.
Але калі я хадзіла на бацькоўскі сход ніхто ў мяне не пляваў, усе са мною камунікавалі, размаўляла я на рускай мове з імі. Усё добра. Я са сваёй сям’ёй размаўляю на рускай мове нават у крамах, ніхто нас не пабіў, як пра гэта кажуць на БТ. Ніхто нас не абразіў, ці пакрыўдзіў за тое што мы беларусы, або размаўляем на рускай мове.
Па ГэбельсТВ любяць расказваць, як кепска жывецца ў Польшчы тым беларусам, хто вымушаныя былі бегчы ад рэжыму лукашэнкі. Нават у нас ёсць такія пані, якія ходзяць па польскім арганізацыям і скардзяцца. Я хачу сказаць: калі ласка, паважайце сабе, беларусаў. Так, у чужой краіне нам цяжкавата, таму што па дому сумуем, там сябры засталіся, маці, дамы, кватэры, быт свой. Але тут жыць лепей, бо тут вольна дыхаецца.
Што тычыцца школы, зусім іншы падыход да навучання. Настаўнікі не маюць права падвысіць голас на дзяцуей. Таму можа ім цяжка з нашымі беларускімі дзецьмі, якія прызвычаіліся што на іх крычаць настаўнікі, дзесьці нават бьюць указкай, ці яшчэ чым. У нас настаўнік можа прынізіць дзіцёнка. Тут такога няма. У школе зусім іншая тэхналогія навучання. Іх не перагружаюць урокамі – іх вучаць паважаць адзін аднаго і паважаць культуру, гэта перадусім. А ўжо потым асноўныя прадметы.
Таму я не жадаю слухаць вось гэтыя расказы людзей па БТ і хачу запытацца: колькі вам заплацілі за тое, каб вы сказалі, што вам кепска жыць у гэтай краіне, што вашы нейкія правы парушаныя.
- Вайна ва Украіне – як яна скончыцца? І ці можа яна прыспешыць падзенне рэжыму лукашэнкі?
- Я лічу і веру што Україна пераможа. У гісторыі не было такога каб абсалютнае зло перамагала. Не можа быць двайных стандартаў. Сёння Расія – гэта фашысцкі рэжым. Лукашэнка з ім заадно. Хаця ён і спрабуе давесці, што я не я і хата не мая. Але ж ён адзін дзень кажа адно, іншы – другое.
Гэта будзе канец пуцінскага рэжыму. А калі гэта здарыцца, я вельмі хачу пабачыць куды тады пабяжыць лукашэнка. Гэта напэўна будзе смешна. Гэта будзе вялікая палёгка для ўсяго нашага народу, але і вельмі смешна будзе назіраць, як ён будзе хавацца. Бо сёння ён для мяне выглядае як Мусаліні, які спачатку падпяваў Гітлеру і яны рабілі адну справу. А потым ён працвярозіўся и захацеў схавацца, але яго ўсё роўна знайшлі.
- Што мусіць быць з сілавікамі і іншымі паслугачамі пасля падзенню рэжыму лукашэнкі?
- У мяне многа знаёмых - супрацоўнікаў органаў. Большасць з іх разумеюць што адбываецца. Яны самі не падтрымліваюць лукашэнку. На сёняшні момант у іх было сотні магчымасцяў змяніць жыццё, але яны гэтага не зрабілі. Ім было страшна гэта зрабіць. А іншым людзям было не страшна? Усё гэта адгаворкі, што ў мяне крэдыты, дзеці, жонкі, не ведаю што яшчэ. Гэта ўжо не будзе працаваць.
Лічу, што трэба будзе заводзіць крымінальныя справы і разбірацца па кожнаму – хто што рабіў. Пад адзін грэбень не трэба ўсіх часаць, бо не ўсе рабілі злачынствы. Але трэба разбірацца. Мяне напрыклад выкралі, пасадзілі, потым выпусцілі. Гэта незаконнае пазбаўленне волі. Я ўжо не кажу пра тых людзей, якіх катавалі або забівалі. Сілавікі павінны за кожнага чалавека адказаць.
Я разумею, што гэта вельмі складаны працэс – усіх пасадзіць. Думаю людзей можна навучыць працаваць – не ў турмы іх адпраўляць а ўздымаць сельскую гаспадарку. А ў міліцыі працаваць знайдуцца людзі, якія добрыя, адэкватныя хлопцы.
- Вы звязвайце сваю будучыню з Беларуссю?
- Так. Я вельмі хачу вярнуцца. Я люблю сваю краіну і веру, што я туды вярнуся.
- Некаторая колькасць беларусаў падтрымлівае Расію у вайне з Украінай і лічыць, што ва Украіне нацысты, наркаманы і г.д. Пасля падзення рэжыму лукашэнкі вы не бачыце праблемы ў тым, што ёсць такія беларусы, якія за пуціна, арыентаваныя на Расію і рускі свет?
- Я веру ў тое, што гэта не так. Бо тыя людзі з кім я размаўляю у Беларусі – усе яны супраць вайны. У мяне няма родзіча, або знаёмага, хто думае інакш. Так, тэарэтычна такая сітуацыя можа быць праблемнай. Але глядзіце – сёння гэта так, а заўтра людзі ўбачаць праўду. Пасля таго як адбыўся гвалт над людзьмі, шмат з тых, хто быў за лукашэнку, як мы кажам, пераабуўся. Я думаю, што так будзе і з вайной ва Украіне.
Вайна скончыцца перамогай Украіны і тады людзі ўбачаць праўду. Калі забарона на сацсеткі знікне, калі пойдзе праўдзівая інфармацыя па тэлебачанню. Напэўна так было і ў фашысцкай Германіі. Многа хто падтрымліваў Гітлера. Але калі ён прайграў вайну, як толькі немцы зразумелі што іх ненавідзяць усе, людзі сталі іншымі і казалі, што не ведалі, што ён там рабіў. Я думаю, так будзе і ў Беларусі.
Калі пуцін прайграе, яго забудуць усе. І лукашэнку таксама. Калі людзі ўдыхнуць паветра свабоды. Так, эканоміка будзе доўга аднаўляцца, людзям будзе цяжка. І калі яшчэ не здарылася гэтая вайна ва Украіне, мы былі ў цэнтры сусветнай увагі, нам бы аказалі вялізную дапамогу. На сёняшні момант дапамога пойдзе ва Украіну і гэта правільна, таму што іх краіна вельмі моцна пацярпела ад вайны і яшчэ невядома колькі яшчэ пацерпіць.
Нам, беларусам, прыйдзецца вельмі цяжка. А Расіі будзе яшчэ цяжэй. І вось тады тыя, хто за Расію, яны пачнуць разумець што адбылося. Хтосьці адразу, хтосьці пазней.
Працягнуць
.png)